Εκδοτικό Σημείωμα
Το παρόν, 21ο τεύχος των Δια-κειμένων, είναι προϊόν σύμπραξης του Εργαστηρίου Συγκριτικής Γραμματολογίας του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του ΑΠΘ, του Εργαστηρίου Συγκριτικής Γραμματολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής και του Διατμηματικού Μεταπτυχιακού Προγράμματος Σπουδών «Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία και Πολιτισμός». Αποφασίσαμε στο φετινό μας τεύχος να δώσουμε χώρο σε αποφοίτους και εν ενεργεία φοιτητές μεταπτυχιακού και διδακτορικού κύκλου όλων των Τμημάτων Φιλολογίας του ΑΠΘ, για να δημοσιεύσουν πρωτότυπες εργασίες τους συγκριτολογικής κατεύθυνσης υπό το γενικό θέμα «Λογοτεχνία και αγωνίες του παρόντος». Τα τελικά κείμενα που περιλαμβάνονται στο ανά χείρας τεύχος έχουν συχνά εκκινήσει από συναφείς θεματικές που συζητήθηκαν στο πλαίσιο μεταπτυχιακών μαθημάτων της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ των τελευταίων ετών, μαθήματα προσανατολισμένα σε νέες λογοτεχνικές τάσεις και κριτικές αναζητήσεις της ελληνικής και
ευρωπαϊκής/παγκόσμιας γραμματείας.
Η πρόσκληση για συνεργασίες εστίαζε στη σχέση της τέχνης, και της λογοτεχνίας ειδικότερα, με τις εκάστοτε πολιτικές, κοινωνικές ή οικονομικές «κρίσεις» του δυτικού κόσμου και την καλλιτεχνική αποτύπωση ή απόηχό τους. Από τις απαρχές του ευρωπαϊκού μυθιστορήματος με το Δεκαήμερον του Βοκκάκιου που οφείλει την ύπαρξή του στην καταστροφική πανώλη του 1348 μέχρι τις νεωτερικές και σύγχρονες πολιτισμικές κρίσεις που γέννησαν τις διάφορες πρωτοπορίες και νέο-/μετάπρωτοπορίες, οι τέχνες, στρατευμένες ή μη, διαλέγονται ζωηρά, καταγγέλλουν ή μαρτυρούν για το παρόν, διερευνώντας παράλληλα τις ίδιες τις δυνατότητες έκφρασης σε συνθήκες κρίσης, παρεμβαίνοντας έτσι σε αυτές με τον δικό τους ιστορικά
σημασμένο τρόπο.
Οι θεματικοί άξονες, που εν τέλει απασχόλησαν κυρίως τις/τους γράφουσες/γράφοντες που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα, αφορούν στους τρόπους με τους οποίους αποτυπώνονται οι «αγωνίες του παρόντος» στη νεότερη και σύγχρονη λογοτεχνική ή κινηματογραφική παραγωγή, με προεξάρχουσες την οικονομική και οικολογική κρίση, τη βία και την εγκληματικότητα, τη μετανάστευση και το προσφυγικό, την αναβίωση ολοκληρωτικών καταλοίπων και ρατσιστικών ή σεξιστικών αντανακλαστικών. Έτσι, στα άρθρα που ακολουθούν διερευνώνται ποικίλες όψεις κρίσεων και δια-κρίσεων του 20ού και 21ου αιώνα: από την πολιτική ακηδία του λογοτεχνικού ρεύματος της Νέας Αντικειμενικότητας, έως την ακτιβιστική επιτελεστικότητα των σύγχρονων
Αφροαμερικανίδων γυναικών συγγραφέων που μας προτρέπουν listen to black women. από τη σύγχρονη οικοκριτική που καλεί σε μια νέα ευαισθητοποίηση για τη λησμονημένη σχέση ανθρώπου και φύσης και γονιμοποιεί μια νέα λογοτεχνική και κινηματογραφική παραγωγή υπό την απειλή της ολοσχερούς οικολογικής καταστροφής, μέχρι την εισαγωγή ενός νέου λυρισμού του κοινότοπου, στραμμένου στο παρόν του κόσμου και όχι πλέον του ποιητικού εγώ από νέους Γάλλους και Έλληνες ποιητές. και από τις διαμεσικές συνομιλίες σε φιλόξενες ή μη πλατείες της κρίσης και της μετανάστευσης και τη νέα ταυτοτική κατηγορία του ανθρώπου των συνόρων, της μεθόριας, με άλλα λόγια, ύπαρξης εκτός του πολιτικού, έως τη συνεξέταση είτε του μεσογειακού αστυνομικού αφηγήματος είτε του βαλκανικού νουάρ που μετατοπίζουν το κέντρο βάρους από την εξιχνίαση ενός εγκλήματος στην κοινωνική παθογένεια ή στη διάψευση για τον εκσυγχρονισμό που ποτέ δεν πραγματώθηκε αντίστοιχα. Το εύρος των αναλύσεων ανοίγει στις πολλαπλές μεταμορφώσεις τρόπων και ειδών όπως ο λυρισμός, το μυθιστόρημα διάπλασης, η μαρτυρία, το ντοκυμαντέρ, το νουάρ, το weird cinema προκειμένου να φιλοξενηθούν νέες ρευστές ταυτότητες όπου η πολιτική δράση, το έθνος, η συγγένεια, το φύλο ή ακόμη και η απόδοση δικαιοσύνης παραμένουν κατηγορίες ανοιχτές.
Η επιστημονική επιτροπή