Προλογικό σημείωμα
Φίλε Αναγνώστη,
Mε το δέκατο τέταρτο (14°) τεύχος των Δια-Κειμένων, το Εργαστήριο Συγκριτικής Γραμματολογίας (Ε.Συ.Γ.) του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του A.Π.Θ. διευρύνει τον προβληματισμό του σε καινούργια πεδία έρευνας, περισσότερο «σύγχρονα» και «επίκαιρα» που ολόκληρη η Ευρώπη αντιμετωπίζει κι όχι μόνο. Για το τεύχος του 2012 επιλέξαμε να ασχοληθούμε μ’ ένα θέμα, που απασχολεί τις σύγχρονες κοινωνίες, γιατί η έννοια της παγκοσμιοποίησης παραπέμπει συνήθως στην οικονομική κρίση, στη γνωστή «ύφεση», που πρώτα είναι πνευματική και μετά εκδηλώνεται και στην οικονομία και στην κοινωνία. Όμως όταν ο όρος «παγκοσμιοποίηση», συνδέεται με τη λογοτεχνία, η οποία προϋποθέτει παιδεία, καημό προσωπικό και εσωτερική ανάγκη έκφρασης, αποτελεί ένα ενδιαφέρον πεδίο έρευνας. Αν με την πρώτη σκέψη οι έννοιες φαίνεται να είναι αντικρουόμενες, στην ουσία συνυπάρχουν κι αλληλοσυμπληρώνονται. Με στόχο λοιπόν τη λογοτεχνική παραγωγή στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, σε ελληνικό και διεθνές επίπεδο, εξετάζουμε πως αυτή η σύγχρονη τάση παγκοσμιοποίησης επιδρά στον έντεχνο λόγο, ποιά θεματική διαπραγματεύεται, τι αποτελέσματα έχει, πόσο έχει αναπτυχθεί και γιατί και ποιό αναγνωστικό κοινό ενδιαφέρει. Η όλη ερευνητική προσπάθεια εστιάστηκε αρχικά γύρω από τη χρήση της γλώσσας, μετά στους λογοτεχνικούς θεσμούς και τη νέα τάση προς τη λογοτεχνία εκ μέρους των δημιουργών και των αναγνωστών της και τέλος πως αυτή εμφανίζεται μέσω της γραφής.
Οι ανακοινώσεις των ερευνητών που ακούστηκαν απετέλεσαν και τα πρακτικά της διεπιστημονικής ημερίδας, που το Εργαστήριο Συγκριτικής Γραμματολογίας διοργάνωσε τη Δευτέρα 13 Δεκεμβρίου 2010, στην αίθουσα της Δημοτικής Βιβλιοθήκης του Δήμου Θεσσαλονίκης, στη διάρκεια της οποίας τέθηκαν ερωτήματα όπως: γιατί, πως και τι μπορεί να εκφράζει η γραφή όταν χρησιμοποιεί το γλωσσικό εργαλείο του Άλλου, όταν ο ξένος, ο «παράξενος», εισχωρεί στον πολιτισμό του «Άλλου», όταν η ετερότητα χρησιμοποιεί πολιτιστικά στοιχεία ξένα προς αυτόν;
Οι απαντήσεις που δόθηκαν δημιούργησαν άλλες παραμέτρους, γεγονός θετικό, αφού το Εργαστήριο Συγκριτικής Γραμματολογίας στοχεύει στο να προβληματίζει το κοινό, ν’ ανοίγει νέους ορίζοντες, να διευρύνει στενές αντιλήψεις, καλώντας το σε μια ευρύτερη συζήτηση γύρω από θέματα της σύγχρονης έντεχνης γραφής, σε μια μεταβατική περίοδο όπου παράδοση, τεχνολογία και νέα κοινωνικά δεδομένα συναντώνται, ταυτίζονται και δημιουργούν κάτι καινούργιο. Η μεγάλη προσέλευση του κοινού και η συμμετοχή του με ερωτήσεις και τοποθετήσεις, υπήρξε για μας μεγάλη ικανοποίηση αφού μ’ αυτόν τον τρόπο επιτεύχθηκαν οι στόχοι μας.
Το τεύχος αυτό φιλοξενεί επιπλέον μελέτες από την Αίγυπτο και την Τουρκία, από τη Γαλλία, την Ισπανία και την Ελλάδα, γραμμένα στην ελληνική, γαλλική, αγγλική, γερμανική και ισπανική γλώσσα, γεγονός που δεν εκφράζει μόνον ένα «πνεύμα κοσμοπολιτισμού» αλλά περισσότερο μια τάση ισότιμης συνύπαρξης πολιτιστικών αξιών. Επιπλέον νέοι επιστήμονες παρουσιάζουν βιβλιοκρισίες καινούριων εκδόσεων και εμπλουτίζουν την καταγραφή της γραμματολογικής έρευνας στη χώρα μας.
Όπως και τα δύο προηγούμενα, το παρόν τεύχος εκδίδεται σε ηλεκτρονική μορφή για ευνόητους λόγους πλέον. Η ενίσχυση εκδηλώσεων μόνον με στόχευση τη τεχνολογία ή το άμεσο οικονομικό όφελος – άλλο σημάδι της παγκοσμιοποίησης- ενισχύει τον προβληματισμό μας για το μέλλον των ανθρωπιστικών σπουδών. Χάρη όμως στην υποστήριξη της Αντιδημαρχίας Πολιτισμού του Δήμου Θεσσαλονίκης και της Κεντρικής Βιβλιοθήκης του Δήμου Θεσσαλονίκης, η συνδρομή των οποίων είναι καθοριστική στη διοργάνωση των επιστημονικών ημερίδων του Εργαστηρίου, κατορθώνουμε να να συνεχίσουμε τη δράση μας, σε βαθμό ικανοποιητικό. Εξάλλου το γεγονός ότι η πραγματοποίηση των περισσότερων εκδηλώσεων του Ε.Συ.Γ. διεξάγεται εκτός των στενών ακαδημαϊκών πλαισίων, σηματοδοτεί και συμβάλλει στην ευρύτερη διάδοση της πανεπιστημιακής έρευνας προς την κοινωνία και συνδέει τους άρρηκτους δεσμούς της πόλης με την πανεπιστημιακή ερευνητική κοινότητα.
Φυσικά, το Εργαστήριο Συγκριτικής Γραμματολογίας του A.Π.Θ., δίνει για άλλη μια φορά δυναμικά το παρόν στον ευρύτερο ερευνητικό χώρο της Συγκριτικής Γραμματολογίας, καταθέτοντας τη συμβολή του στην έρευνα και στις συγκριτολογικές σπουδές, σε καιρούς χαλεπούς για τις ανθρωπιστικές σπουδές, όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά και σε διεθνές επίπεδο. Γι’ αυτό το λόγο ευχαριστούμε θερμά, όλους τους ερευνητές, Έλληνες και ξένους, που δέχθηκαν τη συνεργασία που τους προτείναμε. Τέλος εκφράζουμε την ευγνωμοσύνη μας προς την Επιτροπή Ερευνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, που πάντα στέκεται αρωγός στην επίτευξη των ερευνητικών μας στόχων.