NUMÉRO 16 (2014)

NUMÉRO 16 (2014)

Accès au numéro 16 ici

Προλογικό σημείωμα

Φίλε Αναγνώστη,

Mε το δέκατο έκτο (16°) τεύχος των Δια-Κειμένων, το Εργαστήριο Συγκριτικής Γραμματολογίας (Ε.Συ.Γ.) του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας του A.Π.Θ. κλείνει έναν κύκλο. Λόγω της συνταξιοδότησης του μέχρι τώρα ιδρυτή και υπεύθυνου του Εργαστηρίου καθώς και της περιοδικής έκδοσης, αρχίζει μια νέα εποχή για τις επιστημονικές δραστηριότητες του μικρού επιστημονικού κυττάρου του Τμήματος Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής. Ωστόσο, σήμερα, με το τελευταίο αυτό τεύχος, που επιμελήθηκε, ως όφειλε, η παλαιά διεύθυνση, κλείνουμε την πρώτη φάση του περιοδικού, με δύο ειδικά αφιερώματα: ένα για τη λυρική ποίηση ενός ποιητή της Θεσσαλονίκης, του Τάκη Βαρβιτσιώτη (1916-2011), μια προσωπικότητα λαμπρή για την Ελλάδα, που τίμησε την ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό της, παραμένοντας πιστός μέχρι το τέλος, στις απλές ανθρωπιστικές αρχές που η χώρα μας κατόρθωσε να διατυπώσει και να τις αναγάγει σε ιδανικά διεθνή, παρά τις όποιες δυσκολίες αντιμετώπισε. Έξι ειδικοί, που οι περισσότεροι γνώρισαν από κοντά τον ποιητή, αναπτύσσουν κι εξετάζουν το λυρικό του έργο, που κοσμεί τη γλώσσα και τον ιδεολογικό μας θησαυρό, που τόσο υπονομεύεται τα τελευταία χρόνια, με τη συνδρομή ή την συνειδητή ανοχή και των επίσημων θεσμικών φορέων.
Ακολουθούν κείμενα στα γαλλικά, από Έλληνες επιστήμονες, τα οποία αφορούν ανακοινώσεις, στο 26ο Συνέδριο του Διεθνούς Συμβουλίου Γαλλόφωνων Σπουδών (Conseil International d’Etudes Francophones) που έγινε στη Θεσσαλονίκη, 10 με 17 Ιουνίου 2012, με θέμα: « Το Πέρασμα, ένα λογοτεχνικό και πολιτισμικό θέμα προς επαναπροσδιορισμό; ». Πρόκειται για το ετήσιο παγκόσμιο Συνέδριο ενός επιστημονικού Σωματείου, που αν και εδρεύει στο Πανεπιστήμιο La Fayette, στη Λουϊζιάνα των Η.Π.Α., έχει ως μέλη επιστήμονες από όλες τις ηπείρους και μελετά τη λογοτεχνική παραγωγή όσων γράφουν στη γαλλική γλώσσα. Στην προκειμένη περίπτωση, ήταν μία καλή ευκαιρία να αναδειχθεί, στα μέτρα του δυνατού, η ενασχόληση των Ελλήνων με τη γαλλόφωνη λογοτεχνία αλλά και η ελληνική γαλλόφωνη λογοτεχνική παραγωγή, που αγνοείται. Άσχετα, αν σε ανύποπτους χρόνους, ο Γ. Σεφέρης ζητούσε έμμεσα από τους μελλοντικούς μελετητές της νεοελληνικής λογοτεχνίας, να εξετάζουν και τα έργα γραμμένα σε άλλη γλώσσα από Έλληνες συγγραφείς:


Αυτό που λέμε σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία και είναι το σύνολο των λογοτεχνικών έργων μιας χρονικής περιόδου που αρχίζει από τον Σολωμό και συνεχίζεται ακόμη, παρουσιάζει ένα γνώρισμα που κάνει αμέσως εντύπωση: γραφόταν σπάνια ελληνικά σε εξαιρετικές περιπτώσεις,

Και προσθέτει:

Ο γενάρχης της λογοτεχνίας αυτής δεν ήξερε ελληνικά, αλλά τα έμαθε και τα μάθαινε ως το τέλος της ζωής του. Ο Σολωμός έμαθε και έγραψε ελληνικά με τον ίδιο τρόπο (κρατώντας όλες τις αναλογίες) που έμαθε και έγραψε γαλλικά ο Παπαδιαμαντόπουλος, που κι αυτός, μολονότι σ’ έναν πολύ πιο περιορισμένο κύκλο, άφησε τα σημάδια της γλωσσικής επίδοσης στα γαλλικά γράμματα. Δεν ξεχνώ τις διαφορές των δύο ποιητών, που μπορεί κάποτε να είναι και αντίρροπες, αλλά τα κοινά σημεία της γλωσσικής τους θέσης χτυπούν αμέσως στο μάτι και είναι εύκολο να τα ξεχωρίζει κανείς. (Σεφέρης, 1981: 70-71)

Γι’ αυτό το λόγο, σκεφτήκαμε να κλείσουμε την πρώτη περίοδο όπου είχαμε την ευθύνη των Δια-Κειμένων, μ’ ένα διπλό αφιέρωμα. Από τη μια, σε έναν ποιητή της πόλης, ο οποίος συνέβαλε πολύ με τις μεταφράσεις του στην πρόσληψη πολλών επιφανών ποιητών στη χώρα μας, (Μαλλαρμέ, Σαιν Τζων Περς, Λόρκα, κλπ) και από την άλλη με κείμενα που συμβάλλουν να γνωρίζουμε καλύτερα την γαλλόφωνη κι όχι αποκλειστικά τη γαλλική λογοτεχνία. Φυσικά και το παρόν τεύχος εκδίδεται σε ηλεκτρονική μορφή για ευνόητους λόγους πλέον. Η ενίσχυση εκδηλώσεων μόνον με στόχευση τη τεχνολογία ή το άμεσο οικονομικό όφελος –άλλο σημάδι της σύγχρονης παρακμής των ανθρωπιστικών σπουδών- ενισχύει τον προβληματισμό μας για το μέλλον τους. Χάρη όμως στην υπομονή ορισμένων φίλων ερευνητών και στο «μεράκι» μερικών πολύτιμων αλλά αθέατων υποστηρικτών του Εργαστηρίου και του έργου του, κατορθώσαμε να αναπτύξουμε μια δράση σε βαθμό ικανοποιητικό. Εξάλλου το γεγονός ότι η πραγματοποίηση των περισσότερων επιστημονικών δραστηριοτήτων του Ε.Συ.Γ. διεξήχθηκε, είτε εκτός των στενών ακαδημαϊκών πλαισίων, είτε με τη συνδρομή ατόμων που δεν έχουν άμεση σχέση με την στενή έννοια της ακαδημαϊκής σταδιοδρομίας, σηματοδότησε και συνέβαλε στην ευρύτερη διάδοση της πανεπιστημιακής έρευνας προς την κοινωνία και συνέδεσε τους άρρηκτους δεσμούς της κοινωνίας με την πανεπιστημιακή ερευνητική κοινότητα.

Ωστόσο το Εργαστήριο Συγκριτικής Γραμματολογίας του A.Π.Θ., με το σημερινό τεύχος, δίνει για άλλη μια φορά δυναμικά το παρόν στον ευρύτερο ερευνητικό χώρο της Συγκριτικής Γραμματολογίας, καταθέτοντας τη συμβολή του στην έρευνα και στις συγκριτολογικές σπουδές, σε μια εποχή δύσκολη για τις πανεπιστημιακές και κυρίως τις ανθρωπιστικές σπουδές, όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά και σε διεθνές επίπεδο. Γι’ αυτό το λόγο ευχαριστούμε θερμά, όλους τους ερευνητές, που δέχθηκαν τη συνεργασία που τους προτείναμε. Τέλος εκφράζουμε την ευγνωμοσύνη μας σε όσους στάθηκαν αρωγοί στην επίτευξη των ερευνητικών μας στόχων.
Τέλος ένα μεγάλο ευχαριστώ, απευθύνουμε σε όσους αθόρυβα, χωρίς αμοιβή, αδιάκοπα, στάθηκαν δίπλα μας, όλα αυτά τα χρόνια, διαθέτοντας με μεράκι, πολύτιμο χρόνο, αποδεικνύοντας μεγάλη υπομονή στις πολλαπλές δυσκολίες, προφέροντας οικειοθελώς τις γνώσεις τους, εκφράζοντας πάντα ελεύθερα την γνώμη τους, συνεργαζόμενοι γιατί πίστεψαν στο έργο μας. Τους ευχαριστώ όλους από καρδιάς.

Καθηγητής Γιώργος Φρέρης
Διευθυντής Εργαστηρίου 
Συγκριτικής Γραμματολογίας